نوآوری یا هم-نوآوری؟!
در جهان پیرامون خود بطور مستمر شاهد معرفی و عرضه محصولات و خدمات جدیدی هستیم. بیشتر این محصولات بر پایه ایده هایی نوآورانه شکل گرفته اند تا پاسخگوی مسائل و نیازهای جدید جامعه بشری باشند و یا نیازهای قدیمی بشر را به شکلی بهینه تر از گذشته پاسخ گویند.
با این حال همه آنچه که ما از محصولات نوآورانه در پیرامون خود مشاهده می کنیم، در مقایسه با دنیای کوشش های نوآورانه به مانند نوک کوه یخی است که بیشتر آن در زیر دریا پنهان شده؛ واقعیت این است که بسیاری از ایده های نوآورانه هرگز به مرحله تجاری سازی نمی رسند و گفته شده است که بیش از ۹۰% از کسب و کارهای نوآور نوپا (استارتاپ ها) نیز در سالهای ابتدایی کار خود با شکست مواجه می شوند.
تاکنون مطالعات متعددی درباره چرایی شکست محصولات و ایده های نوآورانه صورت گرفته است؛ یافته های حاصل از این مطالعات، منتج به توسعه نظریات و مدلهای مختلفی برای تحلیل و ریشه یابی این پدیده شده و بر مبنای آنها راهکارهایی به منظور پیش گیری از شکست پروژه های نوآوری به نوآوران و سازمان ها پیشنهاد شده است.
از میان مهمترین علل شناسایی شده برای شکست محصولات نوآورانه می توان به عدم انطباق مناسب ایده با نیازها و مسائل یا شرایط مصرف کنندگان و کاربران، عدم پذیرش ایده توسط خریداران و ذینفعان و در مواردی نیز مواجهه با موانع مختلف قانونی و اجتماعی برای تجاری سازی ایده اشاره نمود.
یکی از جدیدترین راهبردهای مطرح شده برای پیشگیری از مشکلات اشاره شده و در نتیجه خلق راهکارها یا محصولات موثر و موفق، رویکرد هم-نوآوری (Co-Innovation) است؛ هم-نوآوری به معنی مشارکت دو یا چند ذینفع در یک طرح نوآورانه است. این مشارکت ممکن است بین سازمان نوآور و مشتریان بالقوه محصول و یا سازمان با تامین کنندگان مواد و قطعات اولیه و حتی بین سازمان نوآور و نهادهای دولتی یا عمومی و در بهترین حالت بین تمامی این ذینفعان صورت بگیرد.
طرفین مشارکت کننده در یک برنامه هم-نوآوری ممکن است موارد مختلفی از قبیل دانش، اطلاعات یا سایر منابع خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارند و این مشارکت می تواند از مراحل اولیه توسعه ایده تا آزمون محصول و اصلاح و سپس تجاری سازی و ترویج آن تداوم یابد. حتی ممکن است از نهادهای حاکمیتی تنظیم گر یا قانونگذار به منظور برطرف کردن موانع قانونی بهره برداری از یک نوآوری و یا تدوین استانداردهای مرتبط با آن جهت مشارکت در مراحلی از توسعه محصول نوآورانه دعوت شود.
به تازگی برخی از شرکت های پیشرو در حوزه فناوری، زیرساخت هایی را جهت پیاده سازی راهبرد هم-نوآوری طراحی و تاسیس نموده اند. در ایران هم مرکز نوآوری پنتا اولین مرکز هم-نوآوری در کشور می باشد که توسط گروه صنعتی رجال در ناحیه نوآوری دانشگاه اصفهان تاسیس شده است.
استارتاپها شرکتهای نوپا و نوآور هستند که با هدف حل یک مشکل یا رفع یک نیاز بازار، یک محصول یا خدمات جدید را ارائه میدهند. استارتاپها معمولا با سرمایه کم و ریسک بالا شروع به کار میکنند و نیاز به رشد سریع و پایدار دارند. برای موفقیت در این راه، استارتاپها باید به چند نکته مهم توجه کنند. در این مقاله، ما ۱۰ توصیه را برای استارتاپها برشمردهایم که میتوانند به آنها کمک کنند تا به اهداف خود برسند.
توصیه اول: بازار خود را بشناسید
قبل از اینکه شروع به طراحی و توسعه محصول خود کنید، باید بازار هدف خود را به خوبی تحلیل و بررسی کنید. بازار هدف شامل مشتریان، رقبا، نقاط قوت و ضعف، فرصتها و تهدیدات است. شما باید بفهمید که:
- چه نوع مشکل یا نیازی را قصد دارید حل یا رفع کنید؟
- چقدر این مشکل یا نیاز در بازار وجود دارد؟
- چگونه مشتریان خود را شناسایی و جذب کنید؟
- چگونه با رقبای خود رقابت کنید؟
- چگونه از فرصتهای بازار بهره ببرید و از تهدیدات آن جلوگیری کنید؟
برای پاسخ به این سوالات، شما باید از روشهای مختلف تحقیق بازار استفاده کنید، مانند:
- صحبت با مشتریان و نمونهگیری
- تجزیه و تحلیل دادههای بازار و رفتار مشتریان
- بررسی نظرات و بازخوردهای کاربران
- آزمایش فرضیات خود با MVP (حداقل محصول قابل قبول)
- استفاده از الگوهای کسب و کار و استراتژیهای رشد
با شناسایی بازار خود، شما میتوانید:
- بهترین فرصتهای کسب و کار را پیدا کنید
- محصول خود را به نیاز و ارزش مشتریان خود تطبیق دهید
- برنامهریزی و اهداف خود را بر اساس واقعیتهای بازار تنظیم کنید
- از هدر رفتن منابع و زمان جلوگیری کنید
توصیه دوم: تیم مناسب را انتخاب کنید
تیم شما یکی از عوامل مهم موفقیت استارتاپ شما است. شما باید تیمی را انتخاب کنید که:
- دارای مهارتها، تجربهها و دانشهای لازم برای اجرای پروژه شما باشند
- دارای انگیزه، اشتیاق و تعهد بالایی برای رسیدن به هدف شما باشند
- دارای سازگاری، همکاری و اعتماد سازمانی باشند
- دارای خلاقیت، نوآوری و یادگیری مداوم باشند
برای انتخاب تیم مناسب، شما باید:
- نقشها و وظایف را به صورت شفاف و مشخص تعریف کنید
- استانداردها و معیارهای ارزیابی را به صورت واضح و قابل اندازهگیری تعیین کنید
- فرآیندهای جذب، آموزش، پاداش و نگهداری را به صورت حرفهای و منصفانه اجرا کنید
- فضای کاری را به صورت حمایتکننده، تشویقکننده و بازخورددهنده طراحی کنید
با انتخاب تیم مناسب، شما میتوانید:
- سرعت، کیفیت و کارایی پروژه خود را افزایش دهید
- نوآوری، چابکی و پاسخگویی پروژه خود را بالا ببرید
- رضایت، مشارکت و تعلق پروژه خود را تقویت کنید
- ریسکها، مشکلات و هزینههای پروژه خود را کاهش دهید
توصیه سوم: محصول خود را بهینهسازی کنید
محصول شما چیزی است که شما به مشتریان خود ارائه میدهید. محصول شما باید:
- حل یک مشکل یا رفع یک نیاز مشخص باشد
- دارای چندین ویژگی منحصر به فرد و مورد تقاضا باشد
- دارای چندین فایده قابل درک و قابل اندازهگیری باشد
- دارای چندین برتری نسبت به رقبا باشد
برای بهینهسازی محصول خود، شما باید:
- با استفاده از فرآیند طرحریزی کاربری (UX design)، تجربه کاربری را بهبود بخشید
- با استفاده از فرآیند توسعه نرمافزار چابک (Agile software development)، محصول خود را به صورت مستمر و بازخوردگیر ارتقاء دهید
- با استفاده از فرآیند آزمون کاربر پذیری (Usability testing)، کارکرد و کارآیی محصول خود را ارزیابی و اصلاح کنید
- با استفاده از فرآیند تحلیل داده (Data analysis)، عملکرد و رضایت محصول خود را پایش و بهینهسازی کنید
با بهینهسازی محصول خود، شما میتوانید:
- ارزش و جذابیت محصول خود را بالا ببرید
- وفاداری و توصیه محصول خود را افزایش دهید
- بازده و سود محصول خود را افزایش دهید
- هزینه و زمان محصول خود را کاهش دهید
توصیه چهارم: بازاریابی خود را قوی کنید
بازاریابی شما چگونگی ارتباط شما با مشتریان و بازار است. بازاریابی شما باید:
- هدفمند، استراتژیک و برنامهریزی شده باشد
- جامع، همگام و همسو باشد
- ساده، روان و جذاب باشد
- صادق، شفاف و قابل اعتماد باشد
برای قوی کردن بازاریابی خود، شما باید:
- برند خود را به صورت منحصر به فرد، حرفهای و قابل تشخیص بسازید
- رسانههای مناسب برای انتقال پیام خود را انتخاب کنید
- کانالهای مناسب برای توزیع محصول خود را انتخاب کنید
- فعالیتهای مناسب برای ترویج محصول خود را انجام دهید
با قوی کردن بازاریابی خود، شما میتوانید:
- شناخت و محبوبیت برند خود را افزایش دهید
- ترافیک و تبدیل محصول خود را افزایش دهید
- سهم و رشد بازار خود را افزایش دهید
- ارزش و سود برند خود را افزایش دهید
توصیه پنجم: منابع مالی خود را مدیریت کنید
مالی شما منابع مالی و مصرف شما است. مالی شما باید:
- کافی، پایدار و قابل پیشبینی باشد
- کارآمد، صرفهجو و قابل کنترل باشد
- سودآور، سرمایهگذاریپذیر و قابل اندازهگیری باشد
- قانونی، حسابداری و مالیاتی باشد
برای مدیریت مالی خود، شما باید:
- بودجهبندی و پیشبینی درآمد و هزینه خود را به صورت دقیق و منظم انجام دهید
- گزارشگیری و تحلیل عملکرد مالی خود را به صورت جامع و بهروز انجام دهید
- تامین مالی و جذب سرمایه خود را به صورت مناسب و بهینه انجام دهید
- حسابرسی و پرداخت مالیات خود را به صورت صحیح و بهموقع انجام دهید
با مدیریت مالی خود، شما میتوانید:
- نقدینگی و تعادل مالی خود را حفظ کنید
- هزینه و ضایعات مالی خود را کاهش دهید
- سود و بازده مالی خود را افزایش دهید
- اعتبار و اعتماد مالی خود را بالا ببرید
توصیه ششم: فرهنگ سازمانی خود را ایجاد کنید
فرهنگ سازمانی شما مجموعهای از ارزشها، باورها، رفتارها و نمادهایی است که شما و تیمتان را به عنوان یک استارتاپ متمایز میکند. فرهنگ سازمانی شما باید:
- منعکسکننده هدف، بینش و رسالت شما باشد
- همخوانی با نیاز، انتظار و تطبیق مشتریان شما داشته باشد
- تقویتکننده ارتباط، همدلی و هویت تیمتان باشد
- الهامبخش، تحریککننده و پرورشدهنده رشد شخصی و حرفهای شما و تیمتان باشد
برای ایجاد فرهنگ سازمانی خود، شما باید:
- ارزشهای اصلی و مشترک خود را به صورت روشن و قابل فهم تعریف کنید
- باورهای مثبت و سازنده خود را به صورت قوی و قابل احترام ابراز کنید
- رفتارهای مطلوب و مورد نیاز خود را به صورت عینی و قابل پیادهسازی توصیه کنید
- نمادهای مناسب و معنادار خود را به صورت زیبا و قابل تقلید طراحی کنید
با ایجاد فرهنگ سازمانی خود، شما میتوانید:
- هوشمندانه، علاقهمندانه و مسئولانه عمل کنید
- به طور مؤثر، همکارانه و خلاقانه همکاری کنید
- به طور مستمر، پویا و چابک یاد بگیرید
- به طور پایدار، معنادار و شاد زندگی کنید
توصیه هفتم: ارزیابی خود را منظم انجام دهید
ارزیابی شما فرآیندی است که شما به منظور اندازهگیری و بهبود عملکرد و نتایج استارتاپ خود انجام میدهید. ارزیابی شما باید:
- مبتنی بر اهداف، شاخصها و معیارهای قابل سنجش باشد
- مبتنی بر دادهها، شواهد و منابع قابل اعتماد باشد
- مبتنی بر روشها، ابزارها و فرآیندهای قابل تکرار باشد
- مبتنی بر نتایج، یادگیریها و اقدامات قابل اجرا باشد
برای انجام ارزیابی خود، شما باید:
- اهداف خود را به صورت کمّی و کیفی تعریف کنید
- شاخصها و معیارهای خود را به صورت واضح و قابل اندازهگیری تعیین کنید
- دادهها و شواهد خود را به صورت منظم و دقیق جمعآوری و ذخیره کنید
- روشها و ابزارهای خود را به صورت مناسب و بهینه انتخاب و استفاده کنید
- نتایج خود را به صورت جامع و مفید تحلیل و گزارش کنید
- یادگیریها و اقدامات خود را به صورت عملی و سازنده استخراج و پیادهسازی کنید
با انجام ارزیابی خود، شما میتوانید:
- عملکرد و نتایج استارتاپ خود را سنجش و بهبود بخشید
- نقطههای قوت و ضعف استارتاپ خود را شناسایی و رفع کنید
- فرصتها و تهدیدات استارتاپ خود را شناسایی و بهره ببرید
- چالشها و راهحلهای استارتاپ خود را شناسایی و پاسخ دهید